Luchtkwaliteit kritischer bij toetsing bouwplannen

Wij hebben de kaarten van vorig jaar (GCN2012) vergeleken met de nieuwe kaarten uit GCN2013. De verschillen die optreden worden hieronder besproken. De kaarten kunt u via de downloadlinks aan de rechter kant van deze pagina in hoge resolutie downloaden.

GCN kaarten

Elk jaar brengt het RIVM nieuwe GCN kaarten uit met daarin de achtergrondconcentraties van de vervuilende stoffen stikstofdioxide (NO2) en fijn stof (PM10). De kaarten bestaan uit grids die heel Nederland bestrijken en zijn 1x1 km groot. De GCN kaarten moeten worden gebruikt bij het berekenen van de luchtkwaliteit en bepalen voor een groot deel de lokaal aanwezige concentraties vervuilende stoffen.

De concentraties in de GCN kaarten zijn opgebouwd vanwege emissies uit onder andere de volgende bronnen:

• wegverkeer
• internationale scheepvaart
• luchtverkeer
• industrie
• landbouw
• emissies van huishoudens
• emissies uit het buitenland
• natuurlijke bronnen

Gepasseerd jaar (2012)

De kaarten van het peiljaar 2012 zijn binnen de GCN2012 prognosekaarten. Inmiddels is het jaar 2012 voorbij en zijn binnen de GCN2013 kaarten opgesteld van het gepasseerde jaar. Deze kaarten worden opgesteld met behulp van metingen in het voorbijgaande jaar. 

Uit de verschilkaarten blijkt dat voor stikstofdioxide in bepaalde delen van Nederland sprake is van een toename van de achtergrondconcentraties. Vooral ter plaatse van de agglomeratie Den Haag-Leiden en Rotterdam is sprake van een toename van de achtergrondconcentraties stikstofdioxide. Ook voor Zeeland is een toename te zien, terwijl er in de rest van het land vooral sprake is van een lichte afname, het hoofdwegennet uitgezonderd. Voor fijn stof is er nagenoeg overal sprake van een afname in concentraties tussen de GCN2012 en GCN2013. Deze afnames zijn het sterkst op de Veluwe en in (de haven van) IJmuiden.

Toekomstprognoses (2015, 2020 & 2030)

In de peiljaren 2015, 2020 en 2030 is een ander beeld te zien. Er is in alle peiljaren voor beide stoffen sprake van een toename van de achtergrondconcentraties over heel Nederland. De concentraties binnen de GCN2013 kaarten zijn ruim hoger dan die binnen de GCN2012 kaarten. In het peiljaar 2015 is de toename het grootst, in 2030 het kleinst. 

De achtergrondconcentraties fijn stof zijn in het peiljaar 2015 tussen de 1 en 2 microgram per kubieke meter hoger, voor stikstofdioxide is er een toename te zien van tussen de 2 en 4 microgram per kubieke meter. De toenames vinden plaats in het gehele land, waar bij stikstofdioxide een duidelijk hogere toename optreed in dichtbevolkte stedelijke gebieden en nabij het hoofdwegennet. Ter plaatse van de grote rivieren is er sprake van een afname van de concentraties stikstofdioxide. In de peiljaren 2020 en 2030 geldt in grote mate hetzelfde als in 2015, al zijn de verschillen kleiner.

Door de absolute hoogte van de achtergrondconcentraties in 2015 zal de luchtkwaliteit in stedelijke gebieden naar verwachting op steeds meer plaatsen niet voldoen aan de grenswaarden uit de Wet Milieubeheer die gelden voor stikstofdioxide. Dit heeft consequenties voor bijvoorbeeld het vaststellen van bestemmingsplannen in de Randstad en andere grootstedelijke gebieden. 

Verklaring verschillen in prognoses

De reden van de verschillen binnen de nieuwe prognoses voor de toekomstige peiljaren volgt uit de GCN rapportage van het RIVM, de verschillen zijn onder meer te verklaren door de volgende punten:

• Euro V-dieselpersonenauto's vervuilen meer dan eerder aangenomen;
• verdeling van het wegverkeer wordt nu gedaan op basis van werkelijke verkeersstromen, eerder was er sprake van een verdeling volgens kentallen en op basis van bevolkingsdichtheid. Zo verplaatst vrachtverkeer zich nu vanuit de stadskernen naar randwegen en industrieterreinen;
• aangepaste verdeling van emissies bij tunnelmonden, dit leidt plaatselijk tot significante verschillen in de GCN kaarten;
• de bijdrage van mestopslag in de landbouw is voor het eerst meegenomen in de GCN kaarten;
• hogere bijdrage van vervuilende stoffen uit het buitenland;
• de emissies vanwege scheepvaart zijn gewijzigd.

Door de meer maatgevende achtergrondconcentraties in de toekomst zullen luchtkwaliteitsberekeningen een zwaartepunt worden binnen juridische procedures.