Urban SOUND Planning: een blik voorbij de decibel

De ene decibel is de andere niet

Geluid en hinder zijn twee verschillende dingen. Geluid is een drukgolf; hinder is perceptie. Het geluid van een snelweg stoort ons, het geluid van zingende vogels vinden we prettig. Onderzoek heeft uitgewezen, dat verkeersgeluid minder hinderlijk wordt gevonden als er een mooi, groen uitzicht is. Ook als het om exact hetzelfde aantal decibels gaat. Auditieve en visuele perceptie zijn geen losstaande zaken; die zijn in ons brein gekoppeld.

We werken in Nederland met een systeem van grenswaarden en we treffen geluidreducerende maatregelen om daaraan te voldoen. Dat is ook belangrijk. Zonder dergelijke wetgeving zou de bescherming van mensen tegen geluid ongetwijfeld op een lager niveau hebben gelegen. Maar wetgeving alleen is niet genoeg. Als we snappen hoe ons brein geluid interpreteert en hoe hinder ontstaat, kunnen we het ook omkeren. Het wegnemen van alle geluidbronnen is een illusie, maar we kunnen wel zorgen dat het geluid ‘past’ bij de locatie. Dat is wat we bedoelen met de term ‘soundscape’.

Wat is Urban SOUND Planning?

Drie jaar lang is in het SONORUS-project door 14 jonge Europese onderzoekers gezocht naar manieren om, in een drukke stedelijke omgeving, toch een aangename geluidkwaliteit te bewerkstelligen. Steden zullen in het komende decennium alleen maar toenemen in bevolkingsaantal. Tegelijk weten we dat verkeersgeluid serieuze gezondheidsproblemen veroorzaakt. Creativiteit is daarom geboden. En geleverd. Het Symposium Urban SOUND Planning presenteerde de resultaten van het SONORUS Project. De actuele stand van kennis werd samengevat door vooraanstaande soundscape-onderzoekers, waaronder Dick Botteldooren (Universiteit van Gent), Jian Kang (Sheffield University) en Miriam Weber (gemeente Utrecht).

De thema’s zijn divers en talrijk. Zo zijn er voor een aantal Europese steden proeven gedaan. Het herinrichten van een brug in Antwerpen, het maskeren van onaangenaam wegverkeersgeluid in Brighton en het verbeteren van de akoestische omgeving van het Colosseum in Rome zijn enkele voorbeelden.

Alle disciplines om één tafel

Het creëren van een gezonde woonomgeving vraagt om aandacht voor geluid in een vroeg stadium van het planproces. Daarbij zijn er veel meer mogelijkheden dan alleen geluidschermen en stille wegdekken. Gebouwen kunnen zelf als een gigantisch geluidscherm dienen. Door te spelen met de vorm van een gebouw, kan een geluidluwe achterzijde worden gecreëerd.

Geluidmaatregelen hoeven niet alleen een belemmering te zijn, soms kan een ontwerp dat goed is voor geluid ook andere positieve effecten hebben. Extra groen in de omgeving zorgt voor akoestische bodemdemping én verhoogt de visuele waardering. Een slimme woninglayout met een stille slaapkamer zorgt voor een ongestoorde nachtrust. Het strategisch plannen van een ontsluitingsweg, fietspaden en wandelwegen kan de decibels in een nieuwe woonwijk beperken én gezonde vormen van transport stimuleren. Samenwerking tussen stedenbouwkundigen, architecten en akoestici zorgt daarom voor een beter eindresultaat. Dat is geen softe benadering, dat gaat ook om harde euro’s. Een bouwplan dat akoestisch en visueel aantrekkelijk is zorgt voor hogere huizenprijzen en, uiteindelijk, lagere kosten voor de gezondheidszorg.

Wat willen wij hiermee?

Het onderzoek dat in de laatste jaren is gedaan op het gebied van soundscaping is omvangrijk en interessant. Dat bewijst ook het inspirerende symposium Urban SOUND Planning. Ondanks de complexiteit van het thema is al veel bekend over het effect van diverse maatregelen op de beleving van geluid. Wat nog ontbreekt, is de stap naar de praktijk. Wij zijn en blijven op de hoogte van de laatste stand van kennis en brengen die graag in de praktijk. Bijvoorbeeld met concreet advies voor het ontwerp van een wijk of woongebouw, voor het herinrichten van een stadsplein of speelplaats of door het aandragen van verbeteringen bij wegaanleg of –beheer. We slaan daarvoor bruggen tussen diverse disciplines, met als einddoel het creëren van een gezonde en aangename leefomgeving.