Lachend aan het werk

Met de radio aan ben ik productiever ... vind ik.

In een kenniseconomie als de Nederlandse zijn werknemers het grootste kapitaal voor bedrijven. Klagen over oncomfortabele situaties zet het facility management of HRM aan tot actie. Het algemene idee is dat comfortabele werknemers ook productievere werknemers zijn, en dat een bedrijf dus optimaal presteert als alle klachten verholpen zijn. Maar is dat wel zo?

Mensen zijn geen meters

De BOSTI studies in de Verenigde Staten hebben in de jaren ’80 al aangetoond dat de werkomgeving niet alleen belangrijk is voor het comfort van medewerkers, maar ook voor hun productiviteit. Een voor de hand liggende manier om het comfort te meten is om de werknemers als indicator te gebruiken. Aspecten die comfort negatief beïnvloeden kunnen zo in kaart worden gebracht en worden verbeterd. Deze manier van werken heeft een groot nadeel: mensen kunnen subjectieve zaken als comfort nog wel redelijk onder woorden brengen, maar iets objectiefs als een prestatie-afname blijkt een stuk lastiger.

Een paar voorbeelden

Prestatie is bijvoorbeeld afhankelijk van de luchtkwaliteit (schone lucht). Als proefpersonen echter gevraagd wordt om de luchtkwaliteit te beoordelen, dan wordt droge, koele lucht standaard als fris beoordeeld. Warme, vochtige lucht daarentegen wordt als bedompt en onacceptabel ervaren, zelfs als de lucht volledig schoon is.

Ook een thermisch comfortabele situatie betekent niet automatisch een productief optimum; anders zouden we in een hangmat op het strand ons werk het best verrichten. Dat is natuurlijk gechargeerd, maar feit blijft dat we het meeste comfort ervaren in omstandigheden die ons zo min mogelijk energie kosten, terwijl productiviteit juist gebaat is bij een stimulerende omgeving.

Bij een ander onderzoek naar de invloed van geluid op het doen van berekeningen gaat het aantal mensen dat hinder ondervindt van het geluidsniveau ook zeer sterk omhoog als het geluidsniveau stijgt, terwijl de productiviteit vrijwel gelijk blijft. Geluid kan wel degelijk voor productiviteitsverlies zorgen, maar niet in alle omstandigheden (zie Geluid vraagt om aandacht). In situaties waarin dat niet het geval is wordt geluid misschien al snel (onterecht) aangewezen als oorzaak van productiviteitsverlies.

Het omgekeerde kan ook gebeuren. Een aantal uren blootgesteld worden aan lucht met een zeer lage relatieve vochtigheid levert nauwelijks klachten op, maar levert wel degelijk gezondheidsproblemen op doordat de ogen geirriteerd worden. Afhankelijk van het werk zorgt het extra knipperen op den duur ook voor een prestatieverlies.

Weet wat je wil meten!

Werknemers moeten dus zeker gehoord en gerespecteerd worden in hun ervaring; zeker voor het beoordelen van het werknemerscomfort is dit belangrijk. Voor sommige, exactere zaken zoals het meten van werknemersproductiviteit blijft het echter onvermijdelijk om objectieve metingen te doen om een goed beeld van de situatie te krijgen.