De invloed van meteocondities op de verdeling van vliegtuigen – en geluid – over Schiphol

‘Fijne’ en ‘grove’ modellen

Geluid rondom Schiphol is notoir moeilijk te voorspellen, omdat het beïnvloed wordt door veel parameters. Veiligheidsnormen komen immers eerst en zullen als dat nodig is geluidregels altijd overrulen. 

Deze veelgehoorde stelling is in dit onderzoek aan een toets onderworpen. Afstudeerder Annemijn van de opleiding Aviation aan de HvA heeft met een eenvoudige tool en op basis van openbare weersgegevens  gemodelleerd hoe vliegtuigen zich verdelen over de start- en landingsbanen. Het aantal vliegbewegingen per baan is namelijk belangrijk voor de hoeveelheid geluid in de omgeving. Wat blijkt? Zo’n schematische modellering geeft veel inzicht in de mechanismen die bepalend zijn voor geluid. 

De tool is niet bedoeld om in detail het geluid op  woningen te berekenen, maar om inzicht te vergroten hoe het geluid rondom Schiphol verandert als uitgangspunten wijzigen.

Strikt preferentieel baangebruik

Sinds ongeveer tien jaar wordt de keuze van start- en landingsbanen bepaald op basis van zogenaamd strikt preferentieel baangebruik. Dit houdt in dat banen waar minder omwonenden zijn de voorkeur krijgen; deze duiden we aan als de primaire start- en landingsbanen. Banen met meer omwonenden worden pas ingezet als secundaire baan als de capaciteit te hoog wordt voor de primaire banen. Welke baan op een bepaald moment wordt gebruikt, hangt verder af van de meteocondities. Vliegtuigen stijgen en landen tegen de wind in. Doordat de banen van Schiphol verschillende oriëntaties hebben, is er bij iedere windrichting wel een baan die kan worden ingezet. 

De tool voorspelt welke banen worden gebruikt als primaire en secundaire start- en landingsbaan, afhankelijk van de dominante windrichting en de windsnelheid op een bepaalde dag. Output van de tool is het aantal vliegbewegingen op een bepaalde baan.

De tool bleek de (historische) baankeuze op Schiphol met een behoorlijke nauwkeurigheid te voorspellen. Dit is gecontroleerd voor verschillende tijdsblokken, met historische meteodata in combinatie met het geregistreerde werkelijke baangebruik. Afwijkingen kwamen vooral voor als een bepaalde baan tijdelijk niet beschikbaar was, bijvoorbeeld door baanonderhoud. 

Resultaten van jaar tot jaar

Hoe bepalend zijn de weersomstandigheden voor het geluid, gemiddeld genomen over een jaar? De meteo kan immers van jaar tot jaar verschillen. De simulaties lieten zien dat verschillen tussen meteojaren leiden tot beperkte verschillen in geluidemissie, in de orde grootte van zo’n 2 dB. Belangrijker voor het geluid vanwege een bepaalde baan in een bepaald jaar is het totale aantal vliegbewegingen op Schiphol. Preciezer gezegd: als er meer vliegbewegingen zijn op Schiphol, neemt het geluid met name op de secundaire banen toe. De primaire banen worden door preferent vliegen sowieso maximaal ingezet. Daardoor zijn die minder gevoelig voor verschillen van het aantal vliegbewegingen van jaar tot jaar.

De toekomst voorspellen

De tool is geschikt om te onderzoeken welke trend optreedt in een bepaald toekomstscenario. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als vliegtuigen stiller worden? Hoe groot is de kans dat een geluidnorm wordt overschreden als er een jaar is met extreme weersomstandigheden? Zo zijn er verschillende knoppen waar je aan kunt draaien. De tool kan inzicht geven in de trends. 

Over de geluidnormen rondom Schiphol is uiteraard het laatste woord nog niet gesproken. Inzicht in de factoren die het geluid rondom de verschillende banen beïnvloeden, is daarom waardevol. De tool kan daarbij voor diverse beleidsvragen en scenariostudies behulpzaam zijn.