Soundscaping als instrument voor een aangenaam leefklimaat

De vinger aan de pols: op weg naar de Omgevingswet

Een goede gelegenheid om de trends te peilen is het jaarlijkse GTL-congres. Daar liep de roep om aandacht voor gezondheid, geluidhinder en beleving als een rode draad door de eerste dag. De toon werd gezet tijdens een prikkelende openingsspeech door Fred Woudenberg. De hinder vanwege geluid is in enkele decennia tijd niet afgenomen. Hoe kan dat? Zijn we met SWUNG van een illegaal naar een legaal handhavingsgat gegaan? Besteden we onze middelen nu eigenlijk aan het bestrijden van hinder, of aan het mogelijk maken van mobiliteit en woningbouw?

Een levendige discussie ontstond tijdens de sessie over de inhoud van de Omgevingswet. Vanuit de zaal werd de verruiming van enkele maximale normen door een aantal lokale overheden als pijnpunt ervaren. Hoe kun je enerzijds opleggen dat er extra aandacht voor gezondheid moet komen, en anderzijds meer ruimte geven aan hoge geluidbelastingen? Vanuit het Ministerie werd gereageerd: de Omgevingswet geeft lokale overheden juist meer vrijheid. Je hóéft die maximale waarde niet te benutten! Een gemeente kan in zijn Omgevingsplan beleid maken waardoor de gezondheid wel wordt bevorderd.

Voor beide standpunten valt iets te zeggen. De praktijk heeft echter geleerd dat ‘geluid’ niet altijd het hoogst op de agenda staat en ondergesneeuwd kan raken in andere belangen. Als overheid moet je veel kennis in huis hebben en sterk in je schoenen staan, om daar de goede balans in te vinden.

Vanuit de wetenschap…

Ook in de wetenschap is ‘geluid en gezondheid’ intussen een actueel thema. In de laatste vijf jaar is er een ware explosie aan nieuwe artikelen over soundscaping. Welke geluiden worden als prettig of onprettig ervaren? Met welke indicatoren of formules kun je een soundscape het beste beschrijven? Allemaal uitermate interessant, maar dergelijke onderzoeken staan ver af van de dagelijkse praktijk van een gemeentelijke milieuspecialist of een projectontwikkelaar.

In onze bijdrage aan het GTL-congres pleiten we ervoor om de zaken eens om te draaien. De kennis over de fundamentele processen achter geluidhinder mag dan nog in de kinderschoenen staan, maar de kennis die er wel is kan wel degelijk beter worden benut. We richten ons daarom op een specifiek thema in soundscape-research, namelijk dat van de geluidreducerende maatregelen. Welk effect heeft een bepaalde maatregel op de beleving van geluid? Met een hindercurve wordt beschreven hoe de hinder toeneemt als functie van het geluidniveau. Sommige maatregelen geven echter een grotere reductie van de hinder dan je zou verwachten op basis van deze curve. Dus hoe zet je de beschikbare middelen zo in, dat je optimaal rendement bereikt?

…naar de praktijk

De kennis over soundscaping is niet compleet, en niet altijd eenduidig, maar een aantal patronen is wel zichtbaar en onomstreden. Een geluidluwe zijde bevordert het welbevinden van bewoners, en ook meer dan je zou verwachten op basis van het aantal decibels. Om een geluidluwe gevel te bereiken, is meer mogelijk dan het conventionele lijstje met geluidmaatregelen. Denk bijvoorbeeld eens aan de vorm van het gebouw, de vorm van het dak, de toepassing van groene daken en het aanbrengen van absorptie op de gevels. Op grotere schaal kan ook gedacht worden aan het strategisch plaatsen van ontsluitingswegen, toegankelijkheid van groenvoorzieningen en het bevorderen van gezonde vormen van transport.

Het is tijd om soundscaping in de praktijk te gaan brengen, in concrete bouwplannen en in gemeentelijk beleid. De Omgevingswet zal vragen om meer aandacht voor de gezondheid; wij werken aan de gereedschappen die dat mogelijk maken.