Dutch
English
Een zondagochtend in Amsterdam (28/50)
Soms moet je buiten de lijnen kleuren om je doel te bereiken. Gijsjan van Blokland, voormalig managing director en senior consultant bij M+P, kan daarover meepraten. Met een dosis creativiteit, praktisch denkvermogen en een klassieke Saab mat hij 35 jaar geleden het zondagochtendgeluid in Amsterdam. ‘Om het geluid in de brede zin te verkennen, veroorzaakten we lokaal wel wat overlast.’
Het is 1987, zondagochtend. We bevinden ons in het historische hart van Amsterdam. Het geroezemoes van de nacht is verstomd; de stad slaapt. Het enige wat je elk half uur hoort is het gebeier van de Zuiderkerk. Tot er ook een hard, suizend geluid te horen is. Ramen gaan open, ogen turen de straten af, op zoek naar de geluidsbron. Dan zien verontruste burgers hoog in de lucht enkele microfoons, bevestigd op een meterslange mast die door het open dak van een Saab steekt…
Geluidsneerslag
Grote kans dat er Amsterdammers zijn die bij de borrelpraat verhalen over deze ene zondagochtend in 1987. Het blijft een sterk verhaal, ook voor wie de waarheid erachter kent. ‘Een opdrachtgever zocht een oplossing om te berekenen hoe geluid neerslaat in bebouwde gebieden’, vertelt Gijsjan. ‘Wanneer een industrieterrein, weg of spoorweg een stuk van een woonwijk afligt, zal het geluid door straalkromming van boven af op de wijk “regenen”. We kregen de vraag een algemeen, goed werkend, betrouwbaar rekenmodel te ontwikkelen dat inzicht geeft in hoe sterk het geluid verzwakt en dat toepasbaar was in alle soorten wijken die in Nederland voorkomen: dichtbebouwd, ruim opgezet, laagbouw en/of hoogbouw, et cetera.’
De bouw van het rekenmodel kende twee delen. Allereerst keek Gijsjan wat voor fysisch proces er plaatsvindt en welke parameters je nodig hebt om dat proces vast te leggen. Het bleek om een diffusieproces te gaan, waarbij een pakketje geluid tussen de huizen kaatst en gaandeweg energie verliest. De belangrijkste parameter daarbij is de “vrije-weg-lengte”, de gemiddelde afstand tussen twee opeenvolgende weerkaatsingen. ‘Met die wetenschap kon ik een model bouwen. Maar dat model moet wel gevuld worden met coëfficiënten die de relatie tussen de geluidsdemping en vrije-weg-lengte vastleggen. Die coëfficiënten heb ik verzameld door de geluidsuitbreiding van een geluidsbron op grote afstand te meten in vijf totaal verschillende woonwijken. Waaronder twee oude Amsterdamse wijken.’
Creatief met pneumatiek
Dat laatste gebeurde op de zondagochtend, het moment waarop er minimaal omgevingslawaai is. ‘Er moest op verschillende hoogten gemeten worden. Tussen de panden in, maar ook boven de bebouwing. Een flinke uitdaging: voor dergelijke metingen bestaan geen protocollen. Maar bij M+P weten we daar wel raad mee: we koppelen onze wetenschappelijke kennis op onconventionele wijze aan praktische denkkracht. Wij monteerden een serie microfoons op een pneumatisch uitschuifbare mast. Die kon tot 17 meter de lucht in. De mast installeerden we in mijn Saab 95 met open dak. Voor de dichtst bebouwde wijken moet je naar Amsterdam. Daar had ik twee broers wonen, een in de 19de-eeuwse ring, de ander in het oude centrum. We zijn bij hen het dak opgegaan en plaatsten daar speakers waaruit witte ruis klonk. En zo bouwden we, al rondrijdend door de wijk, het gehele databestand op. Het was wel even oppassen met de bovenleiding van de trams. Maar het leverde het gewenste resultaat op: ons rekenmodel is jarenlang Nederland-breed toegepast!’
