Ontstaan van ZOAB

Onderzoek ZOAB beschreven

Vijfentwintig jaar geleden startte mijn bijdrage aan het onderzoek naar ZOAB. Op 28 november 1995 bouwde ik een SPB-meetopstelling in de berm van de verbindingsboog van de A2 naar de A27 bij Everdingen en verzamelde de geluidniveaus van 369 personenauto’s en 90 vrachtwagens. Ik was voor mijn afstudeerwerk bezig met een onderzoek naar de perceptieve kant van het geluid van allerlei wegdektypen. Is de gemeten geluidreductie een goede weergave voor het ervaren (perceptieve) effect?

Aan die eerste metingen moest ik terugdenken bij het lezen van het boek ‘Het wonder van ZOAB’ van Hans Buiter. In dat boek laat hij zien hoe het Zeer Open Asfalt Beton het Nederlandse wegennet veroverde. Aan de hand van talloze artikelen, rapporten, beleidsstukken en gesprekken met wegbeheerders, aannemers, ministeries en onderzoeksbureaus kwam Hans tot deze reconstructie. Met plezier denk ik terug aan de bezoekjes van Hans op ons kantoor in Vught. Heel leuk om allerlei archiefmateriaal van M+P in het boek terug te zien. En om het grote verhaal te lezen, de verschillende invalshoeken: techniek en politiek, maatschappelijke en wetenschappelijke ontwikkelingen, civieltechnische en akoestische eigenschappen.

Het Zeer Open Asfalt Beton, ZOAB, was al snel geliefd onder de weggebruikers vanwege het ontbreken van spat- en stuifwater bij slecht weer en het feit dat er geen spoorvorming optrad in het asfalt na een hete zomer. Omwonenden van ZOAB-snelwegen merkten op dat het wegdek in staat was het wegverkeersgeluid te verminderen. In het boek wordt dan ook ruimschoots aandacht besteed aan de geluidreducerende eigenschappen van het ‘wonderasfalt’. M+P heeft vaak een belangrijke bijdrage mogen leveren aan de geluidonderzoeken aan ZOAB en veel M+P-projecten komen dan ook ruimschoots aan bod in het boek. Het pionierswerk waar oud-directeur Alex von Meier (zie foto) bij betrokken was in de 80-er en 90-er jaren en het experimentele en wetenschappelijke werk dat Gijsjan van Blokland in de jaren daarna met collega’s heeft uitgebouwd.

Een bijzonder onderzoek waar M+P bij betrokken was, was het project begin jaren negentig op het testterrein van vliegveld Welschap. Diverse ZOAB-varianten werden er getest en gemeten om te onderzoeken welke de beste geluidreducerende eigenschappen had. In het boek wordt gememoreerd aan de brainstorm tussen Gerbert van Bochove van wegenbouwer Heijmans en Gijsjan van Blokland van M+P tijdens de voorbereidingen van het Welschap-project. De zoektocht naar meer geluidreductie heeft uiteindelijk geleid tot de geboorte van een nieuw innovatief wegdek, het tweelaags ZOAB. Hans Buiter neemt de lezer mee hoe dit experimentele wegdek eerst zijn toepassing vond op het stedelijke wegennet. Een toepassing die bijna de doodsteek betekende voor tweelaags ZOAB. Tegen de wringende verkeersbewegingen binnen de bebouwde kom bleek het wegdek niet bestand. Daardoor dreigde tweelaags ZOAB rond de millenniumwisseling bijna te verdwijnen door duurzaamheidsproblemen. Met het Innovatieprogramma Geluid van de ministeries van VROM en Verkeer en Waterstaat kreeg het tweelaags ZOAB alsnog de kans zich te bewijzen op ons hoofdwegennet. Dat deze stille innovatie nu breed wordt toegepast op de Nederlandse snelwegen is dus geen vanzelfsprekendheid. Vanuit M+P hebben we het IPG-onderzoeksprogramma voor wegverkeer op mogen zetten en een deel van het onderzoek ook uitgevoerd.

Het boek vormt een compleet overzicht van het ontstaan van ZOAB in de jaren zeventig en de daaropvolgende gebeurtenissen, beleid, inzichten en investeringen die hebben geleid tot het punt waar we nu in Nederland staan met geluidreducerende wegdekken. Complimenten voor de schrijver om uit zoveel bronnen en met zoveel materiaal toch een boeiend en leesbaar boek te maken.

'Het wonder van ZOAB. Geschiedenis van een stille innovatie', Hans Buiter, 2020, ISBN: 978-90-5345-570-8, 144 p.